بابولالې
دوست محمد دوست د خپل د پښتو اولسی ادب لارې پہ صفحہ ۹۳ باندی لیکی “ چې د وادۂ د سندرو یوہ برخہ بابو لالې دي “ د بابو لالو ذکر د افغانستان د لیکوالانو پہ کتابونو لکہ حبیبﷲ رفیع کتاب د خلقو سندرې او د غوټۍ خاورې پہ شفاھی ادب کښې موندے شې ولې د لرې پښتون خوا د مشتاق مجروح زرکاڼے او د فضل میر خټک پہ فضلیات د اصطلاحاتو پہ کتابونو کښې نۂ شی موندے ۔ البتہ شیرین یار یوسفزی پہ خپل یو مضمون کښې پہ بابو لالو باندې څۂ لږہ خبرہ کړې دہ ۔ بابو لالې ھم لکہ ھائیکو پہ شان پہ دریو مصرعو کښې لیکلی یا وېلے شی ۔ مثال یې اوګورئ
د بالښت لاندې انار دی
داسې ځومن مو وروستلی
چې نامتو د قندھار دی
د بابولالې اولنۍ مصرع لکہ د ھائیکو یا د کوکې صرف د توجہ حاصلولو لہ پارہ وئیلے یا لیکلے شی ۔ بحر یې د ګوھر د ھائیکو دے ۔ خبرہ سر تہ پہ ورستنو دوو مصرعو کښې رسی ۔ زما ګمان دے چې د بابو لالې ابتدا پہ جنوبی افغانستان کښې شوې دہ ۔ ځکہ چې ما د کابل او جلال اباد د عام خلقو نہ پښتنې اوکړې ھغوی ترې ناخبرہ وو ۔ زمونږ پہ سیمہ کہ پہ وادۂ کښې تماشہ راوستې شی ، بھر پہ حجرہ کښې ھنرمندان مجلس کوی ۔ د وادۂ پہ کور کښې جونې تمبلونہ او سندږ ې وائی ۔ کہ جینۍ او ھلک د جدا کلو وو نو بیا خو بہ جېنۍ لہ پخپلہ د کور خاوندان پہ سېج کېنہ وی او ناوې کوی بہ د ناوې کولو پہ وخت د جینۍ سہلۍ بہ ور کلک پورې کړی او پہ سېج کېنہ ولو کښې بہ رکاوټ پیدا کړې او دا نورې جینکۍ بہ ښې ډېرې ګډې کړې او ورستو بہ ور لرې کوی ۔ خو کہ چرتہ جینۍ او ھلک دیو کلی وو دھلک خوېندې او د ھغو ملګرې بہ جینۍ پہ سېج کېنہ ولو ځی پہ دغہ دوران کښې ډېرہ ښکلې مقابلہ جوړہ شی ۔ د جینۍ ملګرې او د ھلک خویندې یو بل تہ پہ سندرو کښې سوګړې او اؤرونې کوی ۔ د وادۂ نہ مخکښې جینۍ پہ څونډی ګرځی یا پہ وېختو کښې لہ ډډې نہ لیکہ اوباسی . خو کلہ چې پہ سېج کېنہ ولې شی سلائی بہ راوخستے شې د وېختو د مینځ نہ ورلہ لیکہ اوباسی پہ دغہ وخت کښې دا ولاړہ سندرہ راښکې شی
چې سلائی مې راغلہ خوا لہ
ما وې سلائی چرتہ
سلائی وې چې ځم اوربل موچے کومہ
چې کوم وخت جینکۍ د اروا پہ شکل کښې د جینۍ د پلار کورتہ ناوې کینہ ولو ځی نو دا سندرہ وائی
ناوختہ کېږی ځئ چې ناوې جوړہ وونہ
تالہ والہ اوربلہ
جینۍ زمونږ دہ مونږ بہ بوځُو
کور خاوندان دې پہ شوروہ اودس کوینہ
تالہ والہ اوربلہ
د ھلک مور بہ خوشحالیږی
د جینۍ مور بہ پوزہ ګُټ کښې غورزوینہ
تالہ والہ اوربلہ
ناوختہ کېږی ځئ چې ناوی جوړہ وونہ
تالہ والہ اوربلہ
خو څنګہ چې پہ ژبہ کښې څلوېښتو میلو پسې لږ ډېر بدلون راځی دغہ شان پہ دودونو دستورونو کښې ھم فرق راځی ۔ نن صبا د ټی وی ډرامو او د انډیا فلمونو
وادونہ بېخی بدل کړې دی ۔ زمونږ خپل شناخت پاتې نۂ دے ۔