د مروتو کسرونہ

کلہ چې دُرانیانو حکومت کمزورے شو ۔ پہ مېدانې پښتون خوا کښې سیکھانو د ظلم ستم بازار ګرم کړو ۔ ځنې پښتنې قبیلې پہ ځان کښې دست و ګریبان شوې ۔ د وزیرو ، مسیدو ،خټکو ، نیازیانو او د مروتو تر منځہ ډېرې جھګړې ، داړې او شوکې پاکې اوشوې ۔ زیات جنګونہ د یو بل مالونہ پہ پټولو شوی دی ۔ پہ دغہ اوان کښې پہ مروتو کښې یوہ ډلہ د شاعرانو پېدا شوہ چې ھغوی د دغہ جنګونو حالات پہ شعرونو کښې او لیکۂ چې د مروتو کسرونہ ورتہ وائی ۔ شاعران خو معلوم دی ولې انداز یې اولسی دے ۔ ځکہ پہ اولسی شاعرۍ لکہ د چاربېتې بدلې او لوبې شمار دی ۔ ۶۳ کالہ مخکښې یو مروت د ھائی کورټ جج حبیبﷲخان بیګُو خېل دا کسرونہ جمع کړل او مسودہ یې مشھور رومانی شاعر عبدالرحیم مروت لہ ورکړہ چې ھغہ پہ ځان باندې یو لوے جاګیردار او وکیل وۂ ۔ ھغہ پرې سریزہ اولیکلہ او پښتو اکېډېمۍ پہ ۱۹۵۹ء کښې چاپ کړہ ۔ د ځنې شاعرانو نومونہ دا دی جرس ، میرھوس ، میاخان ، دینک ، دوران ، ګنډنی وغیرہ

دا یو څو مثالونہ د کسرونو (معذرت سرہ زۂ د مروتو پہ لہجہ پورہ نۂ رسېدم ھم ھغہ شان مې نقل کړل چې څنګہ لیک وو )

نن مې څو خبرې راغلے پہ ګوګل
پنجہ مروت غونډېژی د نیازی پہ ایلہ ول
نواز وہ کہ قتل وہ درے پہ لار کړے اټکل وہ
ابو وہ کہ اټل وہ ددے ھم داسې عمل وہ
نیازے بہ سرہ ایل کو بیا بہ غم کو ھر څوک خپل
پہ غرمہ ډمانو اووھل ډولونہ
میړینو زنړو ملا پسے تړلے
اہ وہ جندے سپرو پہ وړاندے کړے پہ منډہ
اہ وہ جندے سپرو پرے ایستے ډولنګے تہ
زیړے اوشوے لہ غرو را اویستلے