غاړې

غاړې د ټپې پہ شان زوړ اولسی صنف دے ۔ د غاړې پہ حقلہ ھم څوک نۂ شی دعویٰ کولے چې ددې ابتدا کلہ شوې دہ ۔ددې جوړښت ھم لکہ د ټپې پہ شان د دوو مصرعو دے ۔ اولنۍ مصرعہ اتۂ چپې او دوئمہ مصرعہ اتۂ چپې ۔ ددې پہ جوړښت باندې د خېر محمد عارف او دروېش درانی پہ جرس ۱۹۹۷ء جنورۍ /مارچ او اپرېل جون ګڼو کښې پہ صفحہ ۴۹ او ۹۴ باندې ډېر اوږدۂ بحثونہ شوی دی ۔ خو زۂ د افغانستان څېړنوال دوست محمد دوست د کتاب “ د ولسی ادب لارې “ صفحہ ۱۰۳ نہ ستاسو پہ خدمت کښې دا اقتباس وړاندې کوم “ کاکړۍ چې پہ خاصہ غاړہ او اھنګ وېل کېږی د فورم پہ لحاظ عموماً مثنوی (دوېیزې) دي چې ھرہ مصرع یې اتۂ سیلابہ دہ پہ دویمہ مصرع کښې دا شمېر ساتل کېږی خو لومړۍ کلہ اووۂ او کلہ شپږ ھم وی ۔ ډېر لږ لیدل کېری چې دویمہ مصرع اووۂ سیلابہ وی ۔ قافیہ یې ھم د لیکلی ادب پہ څېر دومرہ مقیدہ نۂ دہ ۔ فنی نیمګړتیاوې پکښې لیدل کېږې “ یاد دی وی غاړہ پہ کاکړۍ باندې ھم نومېږی

مثالونہ:

د ھوا مارغانو واؤرئ
مالہ حال د وطن راؤړئ

خلق وائی ورونړاں ګران دی
زما د سترګو باڼُوګان دی

زړۂ مې لہ تانہ نۂ صبرېږی
پہ سلګو سلګو مې شپې تېرېږی

تر کال ۲۰۰۰ء پورې پہ غاړو دوہ مشھور کتابونہ لیکلے شوی وۂ اولنے کتاب د پروفیسر صاحبزادہ حمیدﷲ "کاکړی" لنډۍ او دویم د سېد خير محمد عارف "د غاړو ادبی څېړن" وۂ ۔ سیال کاکړ ډېرې غاړې وئېلې دی خو اولس د ټپو او د غاړو شاعر یادنۂ ساتی او شریک مال یې ګڼی ۔