چاربېته
١
تورې زلفې دِ په سپين مخ وهي ټال ځي راځي
په جلب کښې د عاشق زړګے سمبال ځي راځي
تورې زلفې دِ په مخ باندې ټالونه دي
په لنډۍ زنه دِ ايښي شنۀ خالونه دي
تورې سترګې دِ ګولۍ دي کۀ بمونه دي
تا ويشتلي پرې خوران دي بې مجال ځي راځي
تا ويشتلي پرې خوران دي نۀ رغيږي اوس
د هجران په سرو لمبو باندې سوزيږي اوس
صبراومه زړۀ زما کله صبريږي اوس
تصور کښې مې دا ستا د زنې کال ځي راځي
تصورکښې مې دا ستا حسن انيس غوندې دے
په بشر کښې دې کشس د مقناطيس غوندې دے
ټيک دِ ډهال دے په تندي باندې رائيس غوندې دے
سوداګر دِ هر طرف نه ډېر په خيال ځي راځي
سوداګر نۀ يم د حُسن شېدائي يمه ستا
د مجنون په شان له عشق کښې سودائي يمه ستا
نظر وکړه چې په در کښې ګدائي يمه ستا
ځان خبر کړه ستا دربار ته خان اقبال ځي راځي
۲
ستا په محبت کښې مې کباب د زړګي غوښې دي
رنګ مې سوے سکوردے ښکاره دا د ظلم نخښې دي
ستا په محبت کښې مې کباب شۀ اندرون ګوره
څيرې مې ګريوان دے تر لمن حال د مجنون ګوره
درد مې نۀ کميږي ځي زياتيږي روزافزون ګوره
ټوله شپه ژړېږم شوګېرې زما د برخې دي
ټوله شپه ژړېږمه ورک شوے دے اوس خوب زما
تلې آوازې په هر طرف د ليونتوب زما
په ژبه د هر چا دي افسانې د مئينتوب زما
تېرې چړې د هجر مې د زړۀ په څوکه خخې دي
تېرې چړې د زړۀ نه مې ختلې تېرو بېر دي
خيالونه ستا د زلفو مې د زړۀ نه را چاپېر دي
يو خس خوشحالي نيشتے دے غمونه دِ ډېر ډېر دي
نور هيڅ وائيلے نۀ شم ياره هر څۀ ستا د مخې دي
نور هيڅ وئيلے نۀ شم تۀ پرې ښه يې خبردار
اشنا د سوي زړۀ مې بس کړه نور مۀ اخله ازار
اقبال وائي چې يو ځل مې ته موړ کړه په ديدار
نور هر څۀ مې پرېښودي باقي ياره ستا په خوښې دي
۳
ستا د حسن پہ اطرافو باندې شور شور دے
پورې کړے دې زما پہ زړګی اور اور دے
ستا د حسن ھر طرف تہ انګازې لاړې
شام و مصر چین ماچین تہ اوازې لاړې
ستا پرې څۂ کۂ ګورستان تہ جنازې لاړې
تۂ پہ خپلې ځوانۍ مستہ ډېر دې زور زور دے
تۂ پہ خپلې ځوانۍ مستہ چاتہ پام نۂ کوې
یو ساعت لہ قرارے پہ سر د بام نۂ کوې
د دیدن دې پہ ما خس غوندې انعام نۂ کوې
نظر ولې پہ ما نۂ کړې حال مې نور نور دے
نظر ولې پہ ما نۂ کړې زۂ عاشق یمہ ستا
ھیڅ کمے نۂ وینم ځان کښې ښہ لائق یمہ ستا
نۂ رغېږم مبتلا د عشق پہ دق یمہ ستا
زړۂ قلا می درپسې ګلې نسکور کور دے
زړۂ قلا مې درپسې رانړدلے دے
ما چې کلہ نہ دا ستا بشر لیدلے دے
تر لمنې مې ګریوان ګورہ شلېدلے دے
ښہ پوھېږمہ اقبال چې ځائے مې ګور ګور دے
۴
رب د پارہ مھروبانہ شہ پہ ما باندې
کړ ے داسې ظلم چا دے خپل اشنا باندې
رب د پارہ لږ پہ ما باندې نظر وکړہ
ستا پہ لارو کښې یم پروت پہ ما ګذر وکړہ
پېرزو ماباندې د شونډو د کوثر وکړہ
کړوې مې بېګناہ پہ کوم ګناہ باندې
کړوې بې ګناہ او بې تقصیرہ پہ څۂ
رانہ ګرځې لرې لرې ھواګیرہ پہ څۂ
پہ عالم کښی دې زۂ کړمہ بې توقیرہ پہ څۂ
معلومیږ ی د غماز درومې رضا باندې
معلومیږی د غماز سرہ دې لار دہ کنہ
چې غصہ دې ھمېشہ پہ ټنډہ بار دہ کنہ
امزری غوندې دې سترګہ سرہ انار دہ کنہ
نۂ مړېږې یو ساعت لہ پہ جفا باندې
نۂ مړیږې ھر ساعت ظلم ستم کاندې
ښہ بہ نۂ وی چې یو ځل قیصہ مې تم کاندې
زۂ یې څۂ کړمہ دنیا لہ کۂ مرھم کاندې
داقبال سترګې خو سرې دی پہ ژړا باندې
۵
تاد اوربل پہ کنارو باندې
ایښی ګلونہ څنګ پہ څنګ دی کنہ
زړګے مې غوڅ شو کټارو باندې
جامې مې ستا پہ تھمت رنګ دی کنہ
تۂ د اوربل نہ جورئ چتر
راځی د عطرو ترې دماغ
پہ داسې مېچ ورکوې وتر
لکہ مالی چې ساتی باغ
سپینہ کوکۍ ساتہ پہ ستر
چرتہ جُوټہ نۂ کړې پہ زاغ
درتہ ولاړیم پہ زارو باندې
څښکلی مې ستا د مینې بھنګ دی کنہ
څښکلے مې ستا د مینې جام دے
ځکہ ھر وخت نشہ نشہ ګرځمہ
پہ دوہ لاسی زما سلام دے
غلے ھمېش دې پہ کوڅہ ګرځمہ
چې مې د مینې څۂ انجام دے
پہ دې سودا پہ تلوسہ ګرځمہ
دېرہ مجنون شوم پہ مېرو باندې
ملګری نور دې د پالنګ دی کنہ
پہ نورو نۂ کوم نظر
زما نظر دے یو پہ تا باندې
چرتہ مې مور نۂ شی خبر
تعویذ پرې وکړہ پہ ملا باندې
شپې لہ پرېږدمہ لرې ور
راځہ پالنګ لہ مې پہ غلا باندې
مړوم دې شونډو چوارو باندې
ھلکہ خورہ لاچی لونګ دی کنہ
ھلکہ خورہ شونډو سرونہ
تالہ ساتلي مې پہ پال دي
ډېر ورتہ کړی زړۂ کښې سوچونہ
بغیر لۂ تا مې کلہ سیال دی
اقبالہ ولیکہ شعرونہ
سترګې غزال زلفې بنګال دي
اوړہ سینو پہ منجرو باندې
درتہ بخښلې مې قلنګ دی کنہ
۶
ما چې وليدۀ دا ستا جبين روښان
زړۀ مې اووت لۀ کلبوته هغه درنګ
اماني بدن زما شو په لړزان
چې مې تېره په نخرو شولې د څنګ
ما چې وليدۀ دا ستا حُسن رنګين
زړۀ مې دام کښې ستا د زلفو شو اسير
خال دِ ستورے په لنډۍ زنه تک شين
مقناطيس لرې په سترګو کښې تاثير
بل به نۀ وي ستا په شان له څوک حسين
کږې وروځې دې کمان باڼۀ دِ تير
لونګين دِ په سينه دے حکمران
تورې زلفې فولادي تورې کړي شرنګ
لونګين دِ په سينه کړي حکومت
حسن غږ دِ په تمام جهان کښې خور دے
خاص و عام دِ کؤي هر ځاې کښې صفت
چين ماچين پورې دا ستا د حُسن شور دے
پلو لرې کړه لږ پرېږده حجابت
مقابل کۀ دِ سپوږمۍ شي مخ يې تور دے
منور دِ په شغلو دے ټول جهان
سرۀ اننګ دې د اشفاق ښکاري رنګ
ده شفق نه دِ په مخ کښې سرخي ډېره
هسکه دنګه صراحي غندل دِ غاړه
ټيک دِ ډهال دے په تندي نيولے تېره
الُول دِ په سينه دي زلفې دواړه
کۀ مې ستا د نرمو لبو خوند کړو تېره
پوهه شه چې د هجران تبه مې لاړه
شي پوره به مې د زړۀ هله ارمان
چې ملګرے دِ يو ځل شم د پالنګ
چې ملګرے دِ يو ځل شومه د خوب
شي پوره زما د زړۀ به ارمانونه
وچ به شي زما د سترګو نه اشوب
په ګرېوان به ترينه نۀ راځي رودونه
ورک به کړې زما د عمر ليونتوب
کۀ پاښۀ دې راسره وکړۀ لوظونه
اقبال نۀ کړي متازي د بل انسان
چې ولاړه ورسره يې تۀ په ننګ
۷
ځي دلبر زما نه اخلي رخصتونه
نيت يې کړے دے صبا د بل وطن
ځي د اوښکو مې په مخ باندې رودونه
سختې جوړې دي په ما د ځنکدن
ځي دلبر زما ضرور نۀ پاتې کېږي
هيڅ کؤلے نۀ شم دا ده مقرر
زړۀ ټوټې مې د کمر غوندې نړېږي
د فراق لمبو ستي کړم سراسر
هر طرف ته د هجران غشي ورېږي
پېوست کېږي په ځيګر مې برابر
د خزان راوالوتل سپېرۀ بادونه
ورانوي زما د مينې دا چمن
د خزان په هر طرف دؤر دوره شوه
زړۀ بلبل مې کړي ماتم په چغو سر دے
دا ناسازه ډېره زياته ما سره شوه
زړۀ د حاله زما يو الله خبر دے
د ژوندون چې زما ورکه آسره شوه
داسې ژوند نه خو خدايه مرګ بهتر دے
نۀ به زۀ يم نه دلۍ دلۍ غمونه
نه به زړۀ وي هميشه زما غمژن
نۀ به زۀ يم نه به کړمه زوګ سوران
نۀ به يار کؤي په ما باندې ستم
نۀ به ګوتې وهي منځ کښې غمازان
هر سړے به شي خپل په ځائې کښې دم
نۀ به خواه يخئ په ما تل رقيبان
دښمني به راسره نۀ کړي عالم
زۀ به يوسمه پۀ زړۀ سوي داغونه
ستا پۀ عشق کښې به واغوندم کفن
زۀ به يوسمه پۀ زړۀ باندې ارمان
تاله قدر به زما ورستو پېدا شي
دواړه لاسه کۀ بيا مروړې له خفګان
څۀ به بيا ستا پۀ لاسونو باندې را شي
زۀ اقبال به د لحد يم بنديوان
در معلومه به زما درته وفا شي
تۀ په قبر به زما کړې افسوسونه
روح زما به ستا په حال وي خنده زن
۸
راشه پښتنې له مې ياره
ولې مې سېزځې
ستي دِ کړم په سور انګاره
ولې مې سېزځې
راشه تپوس له مې يو ځل
اوکړه لږ نظر
ځواني زما دې کړه جلبل
اوکړه لږ نظر
د مانه ولې ګرځې بيل
اوکړه لږ نظر
ترس په ما اوکړه نګاره
ولې مې سېزځې
ترس په ما اوکړه شيرينه
کوم مې دے قصور
خبره ماته اوکړه سپينه
کوم مې دے قصور
په تن کښې اوچه مې شوه وينه
کوم مې دے قصور
ظلم په ما کؤې بېسياره
ولې مې سېزځې
ظلم په ما کؤې نيک بختې
اے د ګلو څانګې
د مرګ په ما تېريږي سختې
اے دګلو څانګې
د چا به شې د ګلو لختې
اے دګلو څانګې
ورک شې زما نصيبه خواره
ولې مې سېزځې
ستا به نصيب شمه دلبره
نور مۀ خفه کېږه
د زړۀ نه لرې کړه خطره
نور مۀ خفه کېږه
اقباله ستا يم د زړۀ سره
نور مۀ خفه کېږه
خال مې ساتل دے ستا د پاره
ولې ځان سېزځې
۹
جينۍ د بام په سر ولاړه
صراحي هسکه دنګه غاړه
اوربل يې بيا په تېلو غوړ کۀ
د عاشقانو رنګ يې زېړ کۀ
جينۍ په بام کړي نظارې
په دوپټه يې ستارې
قميص يې تور پرتوګ يې سپين دے
بل يې په غاړه لونګين دے
د چا به خونه کړي ويجاړه
صراحي هسکه دنګه غاړه
ښکاريږي نيت يې چاته خړ کۀ
د عاشقانو رنګ يې زيړ کۀ
ښکاريږي نيت يې چاته نور دے
چې د بنګړو يې داسې شور دے
خالونه يې ايښي دي څلور
محنت پرې ډېر کړے دے مور
زلفې يې زانګي په مخ دواړه
صراحي هسکه دنګه غاړه
سم يې د مينې په ما خوړ کۀ
د عاشقانو رنګ يې زيړ کۀ
سم يې په اور کړمه ستي
په کلي کور کښې شوم زياتي
چې مې د عشق اوموند مرض
هيڅ څوک په نۀ کړي غرض
داسې په ما اوشوه پيشاړه
صراحي هسکه دنګه غاړه
جوړ د هجران يې په ما هړکۀ
د عاشقانو رنګ يې زيړ کۀ
هجران په برخه دے زما
زړۀ ورته نخښه دے زما
هيڅ نۀ پوهېږمه په بند
ارزو مې نيشته دے ژوند
کانې يې اوکړې په ما لاړه
صراحي هسکه دنګه غاړه
اقبال يې بې اجله مړ کۀ
د عاشقانو رنګ يې زيړ کۀ
۱۰
سپينې لېچې دِ صفا سنګِ مرمر دي
خوند پرې ډېر کؤي د سرو زرو بُوګان
په اوربل کښې دِ ګلونه د ستبر دي
تورې زلفې دِ خوړل کؤي ماران
تورې زلفې دِ په مخ باندې خورې دي
لکه ګُورې شي وريځې په قمر
په بشر کښې دِ ښکاره د نُور ذرې دي
نيغ کتلے درته نه شم برابر
تېرې څُوکې د پېزوان لکه ارې دي
خخې کړې دِ زما دي په ځيګر
په خفت دِ قد ته سروه صنوبر دي
د مخ ګل ته دِ هوس کړي بوراګان
د مخ ګل باندې مې ډېر دي عاشقان
د يارۍ مې چا سره نيشته دے خيال
ډېر په در کښې مې پراتۀ دي ملنګان
چاته نه ښائيمه د غونډې زنې خال
هسې ځان به خوراوي دي احمقان
کړم د پلار هسکه شمله څنګه پائمال
مقفل مې دروازې د زړۀ د در دي
ځه ورځه کۀ عافيت غواړې ځان
لاړ به نۀ شم ستا له دره بې نوا
ما شمارلے دے په تېره باندې ځان
لګؤم به زۀ د عشق نعره ستا
کۀ برده غوندې مې غوڅ کړي څوک زبان
عاشقي څۀ جُرم نه دے دلربا
نۀ هغه فعل چې شمه پرې پښمان
هر عاشق له عشق کښې سختې مقرر دي
ځکه سوزي په لمبو کښې پتنګان
ځان دِ مۀ سېزځه په اور باندې پتنګه
را معلومه شوه رښتيا زما عاشق يې
نن د شپې به مې ميلمه يې د پالنګه
اوس پرې پوې شوم چې د مينې مې لائق يې
را په خولۀ يې کړه اقباله سرۀ اننګه
لۀ مودې دې ورته وينم چې شائق يې
نرمې شونډې مې نابات دي کۀ ثمر دي
ريژوه پرې نن د خپل د زړۀ ارمان
۱۱
سرې سترګې جادوګرې ـ سپين مخ دِ کمالي
دوروځو په پېوند دِ شنۀ وهلي دي خالونه
سرې شونډې دِ جامونه
سرې سترګې دِ خُمارې ، ښائيسته دي مزې دارې
کاواکه نشه دارې
دخولې نه دِ تويږي په خندا کښې مرغلرې
سرې سترګې جادوګرې
خندا کښې دِ نغمې ـ دحُسن مجسمې
راځي درنه وږمې
اوربل کښې دِ کرلي معلوميږي کشمالي
سپين مخ دِ کمالي
اوربل نه جوړئ چترـ په زلفو لږئ عطر
ساتې يې ښه په ستر
ديدن دِ ارزومند پري پېکرې دي ډېر زړونه
سرې شونډې دِ جامُونه
ديدن مې پرېږده خيال ــ په تېغ به شې حلال
خبر شه په دې حال
پارئ ځان پسې څله تۀ د سرو مچو لښکرې
سرې سترګې جادوګرې
د ځان کړې دښمني ــ کړې خوي د ليوني
دادا مې نۀ مني
ګنډېر به کړې په ځان باندې دا خپله خوشحالي
سپين مخ دِ کمالي
ګنډېر به دِ کړې ژوند ــ بې عقله واخله پند
وائيم درته سرګند
موندے نۀ شې هيڅ کله داسې زلفې مې ټالونه
سرې شونډې دِ جامونه
زلفان به دِ کړم خپل ــ يا سر به پرې کړم دل
نۀ وېريږم له اجل
د زړۀ پتنګ مې سوې ستا په حُسن دي وزرې
سرې سترګې جادوګرې
په حُسن دې شېدا يم ــ په غم کښې مبتلا يم
ورګډ په واوېلا يم
ښکاره راته يو ځل کړه دغه حُسن مثالي
سپين مخ دِ کمالي
ښکاره دِ کړه جبين ــ صفا لکه ائين
خوږې شونډې ګبين
پوره زما د زړۀ کړه اے ناترسې ارمانونه
سرې شونډې دِ جامونه
پوره به دې کړم خيال ــ دمه اوکړه يو کال
پۀ پلار مې کېده پال
جرګې ورباندې اوکره يو دوه درې ښه زرَورې
سرې سترګې جادوګرې
په جرګو به شي رضا ـ صلاح کړه مور زما
دستور دے دُنيا
هالۀ به تا سره شمه هلکه وصالي
سين مخ دِ کمالي
لېلٰى کېښوده غاړه ـ اقباله اوس مۀ ژاړه
دغم موده دې لاړه
ټکور به دې شي اوس د ژوبل زړۀ ژوَر زخمونه
سرې شونډې دِ جامُونه
۱۲
جوړه کړه بهانه جينۍ راځه زمونږه کور ته
اومې منه سوال
غوښې دې زما د زړۀ نيولې دي سُوراور ته
اومې منه سوال
جوره کړه بهانه چې څوک خبر نۀ شي په حال
ستا په انتظار يم
زرۀ عواړي زما چې درته تېر کړم ټول احوال
ستا په انتظار يم
لږ به مې خبر کړې د خپل د زړۀ په خيال
ستا په انتظار يم
نور ټينګېدے نۀ شم د ظالمې مينې زور ته
او مې منه سوال
نور صبر محال دے لۀ ما نۀ کېږي دلبره
ډېره موده اوشوه
کله به د باز پنجو راشي دا کونتره
ډېره موده اوشوه
څو پورې به زړۀ کښې ګرځَوم پټه خبره
ډېره موده اوشوه
شتے مې دلالان منت ځاري کؤي ستا مور ته
اومې منه سوال
شتے مې دلالان مور به راضي کړي ستا په چل
د سرو ګلونو څانګې
خداې کۀ زمامل شي د پالنګ به دِ شم مل
د سرو ګلونو څانګې
زۀ په تا مئين يم ستا د حسن نۀ يم غل
د سرو ګلونو څانګې
نۀ لرم پرواه کۀ ستا په سر لاړم شمه ګور ته
او مې منه سوال
نۀ لرم پرواه لکه منصورکۀ شم په دار
عشق کښې داسې کېږي
ستا طلب به پرې نۀ ږدم وائيم درته په جار
عشق کښې داسې کېږي
زۀ اقبال لۀ تانه مستې غواړمه اقرار
عشق کښې داسې کېږي
غوږ مې په کوڅه کښې دے دا ستا د پائيل شور ته
او مې منه سوال
۱۳
قيصه واوره دخوندَه ، ښه پوهه کړه پرې ځان
اودۀ وي نهه مياشتي په لسمه شي بېدار
په حکم د غفار
قيصه واؤره عجيب ،غوږ ماته کړه قريب
دغوښې په کسوړه تېرَوي دننه ژوندَه
قيصه واؤره د خوندَ ه
کسوړه تکه سپينه ــ خوراک وي ددۀ وينه
روټۍ اؤ د اوبو نه وي بې نيازه په هر شان
ښه پوهه کړه پرې ځان
لۀ هرڅۀ بې پرواه وي ــ پردي په ساه يې ساه وي
يو ورځ کسوړه اوچوي شي بهر ترې په قرار
په حکم د غفار
کسوړه چې شي چاکه ، ژړا کؤي چلاکه
غمونه د دُنيا چې ورته شي کله سرګندَه
قيصه واؤره د خوندَه
د غم نه نا خبر ــ د عقل نه قاصر
وړومبے غم پرې دګيدې حمله اوکړي ناګهان
ښه پوهه کړه پرې ځان
په ګېډه چې مړيږي ، ورو ورو هله غټيږي
چې درې مياشتې پوره شى په مسکا شي مزېدار
په حکم د غفار
پوره شي پنځه مياشتې ،زده کړي چل د ناستې
په وومه کښې غاخونه را اوباسي عقلمندَه
قيصه واؤره د خوندَه
پوره شي کله کال ــ په څلورې کؤي چال
تويږي يې د خولې نه بيا ښائيسته درو مرجان
ښه پوهه کړه پرې ځان
کري دے مرغلرې ، خوږې خوږې خبرې
طوطي اؤ دمينا نه به وانۀ ؤرې داسې شمار
په حکم د غفار
کالونه ځي تېريږي په عقل پخته کېږي
کالونه چې پنځويشت شي ښه پوره شي بند په بندَه
قيصه واؤره د خوندَه
څلويښت چې شي کالونه ،پۀ کته مخ راځينه
شپېتو کښې يې دلختې نه بغېر نۀ شي ګُزران
ښه پوهه کړه پرې ځان
اتياؤ سلو قريب ، څوک رسي په نصيب
اقباله داسې تېر به شي پۀ هر چا باندې وار
په حکم د غفار
۱۴
باڼۀ دي تېرۀ غشى ،ابرو لکه کمان
اننګ دې سرۀ انار دى د کابل او قندهار
سينه لرې ګلزار
باڼۀ دې لکه تير ، خخيږى په ضمير
عجب لرى تاثير
له شرمه دې جبين سړے نېغ کتلےنۀ شى
باڼۀ دې تېرۀ غشى
جبين دې چمکدار ، ښائسته دے مزېدار
سرو ټيک پرې انګار
ځليږى لکه ستورے خاص په مينځ کښې د اسمان
ابرو لکه کمان
ځليږى لکه نمر ، ښائسته لکه قمر
برېښېږى ترې نظر
پېزوان دِ په سرو شونډو د سرو زرو شعله دار
سينه لرې ګلزار
پېزوان دِ کؤى پړک ـ په شونډو لګى شړک
په عشاقو لګی چړک
زلفان چې دې خوارۀ په جهان باندې تيارۀ شى
باڼۀ دې تېرۀ غشى
زلفان دِ دى ماران ،جوهر دِدى دندان
شکرې دِ لبان
پېالې دى کۀ جامونه د شرابو دِ چشمان
ابرو لکه کمان
پېالې دى شرابى ـ سرئ شونډې عنابى
څهره دې کتابى
پېدا به چرته نۀ شى ستا په شان له حسن دار
سينه لرې ګلزار
داستا غوندې حسين ،په دې روې زمين
موندے نۀ شى په چين
ستا حسن لا ثانى دے نور بحثونه دى ټول خوشى
باڼۀ دې تېرۀ غشى
ستا حسن لا ځواب ،تۀ ګل يې د ګلاب
په وخت کښې دشباب
تۀ شمع د محفل يې کړى طواف دې پتنګان
ابرو لکه کمان
تۀ شمع د محفل يې ،ښائسته ډېره له ګل يې
زړۀ څوکه د بلبل يې
کؤم درته سوال چې نور مې وانخلې ازار
سينه لرې ګلزار
کؤم درته سوال ، چې ما نۀ کړې ملال
زۀ ډېر يمه لېوال
مالک مې د سينې کړه چې ټول غم مې اواره شى
باڼۀ دې تېرۀ غشى
مالک مې کړه د باغ ، شاهى تخت دے فراغ
ځه اوشړه ترې زاغ
ما کړے انتظار ورته مودې نه مې ارمان
ابرو لکه کمان
ارمان مې کړه تر سره ، زما ښائسته دلبره
د چانه مۀ کړه ويره
اقباله خوشحالېږه چې راضا دِ شو دلدار
سينه لرې ګلزار
۱۵
چاربېته زنځيرۍ
تور زلفان ښاماران د جانان الول
سپين رخسار سُور انار مې د يار ښې شي
تور زلفان کفرستان شامدام کړه ستم
زۀ به څو ترې امان د خپل ځان غواړم
په جهان ظالمان داسې نيشتے قسم
لږ دهيان د جانان په ارمان غواړم
کشته ګان شهيدان وژنى ما زۀ پرې مرم
سپين دندان درمرجان سرۀ لبان غواړم
په هر آن په کوم شان ناګمان الول
تور زلفان ښاماران د جانان الول
ستا ګوذار تېز دھار په تلوار ښې شى
سپين رخسار سُور انار مې د يار ښې شى
ستا نظر مازيګر په ګودر باندې
تېرېدم نۀ پوهېدم هيڅ په ځان قربان
هم په سر په ځيګر په لښکر باندې
وېرېدم غورزېدم په مخ وران قربان
دا قمر دا منظر برابر باندې
لمبېدم شوشکېدم په باران قربان
چې جانان په ما ګران يو زمان الول
تور زلفان ښاماران د جانان الول
په قرار مزېدار مې اظهار ښې شى
سپين رخسار سُور انار مې د يار ښې شى
هغه دم په کرم شو مسکا راته
ما وئيل په مکان لامکان يمه زۀ
شو مرهم مې پېهم په ادا راته
په بوستان ګلستان ښه روان يمه زۀ
جامې جم په سرګم په ګډا راته
شاعران غلامان دى پرې خان يمه زۀ
په افغان په ايران خراسان الول
تور زلفان ښاماران د جانان الول
په چغار په ګفتار په بهار ښې شى
سپين رخسار سُور انار مې د يار ښې شى
۱۶
د خوشحالۍ غږ سراسر اولګېد
بهټو پهانسي شۀ دا خبر اولګېد
ظلم يې ډېر کړے په قام دے
د خپلو بدو يې انجام دے
دا د بهټو چې حکومت راغے
په ملک کښې دور د زلالت راغے
قتل زينا کېدل سرګنده
جرائيم زيات په څو چنده
جرائيم زيات شُو په هر لور
چرس او افيم وۀ پکښې زور
وه د شرابو ارزاني
د بد معاشانو وه خاني
د بد معاشانو هر ځاې راج وۀ
د بې شرمۍ داسې رواج وۀ
شريف سړے وۀ پکښې تنګ
پروردِګار پرې اوکړو ننګ
ناڅاپه کاڼے يې په سر اولګېد
بهټو پهانسي شو دا خبراولګېد
د اليکشن جوړ انتظام دے
د خپلو بدو يې انجام دے
د اليکشن شو بندوبست
نهه پارټۍ شولې پېوست
وې کړو په ځان کښې اتحاد
دوي به بهټو کاندي برباد
بهټو چې اوليد خپل هار
مشنري يوز شوه د سرکار
په انتخاب کښې اوشو چل
ځان يې جيتاؤ کړو په اټکل
ځان يې جيتاؤ کړو په دروغه
ليونے بولي خلق روغه
داسې شورو شولو تحريک
لوې واړۀ وُۀ پکښې شريک
اور کراچۍ تر خېبر اولګېد
بهټو پهانسي شو دا خبر اولګېد
را پورته شوے تول عوام دے
د خپلو بدو يې انجام دے
راپورته شوے دے مفتي
اصغر يې اوکړه ملګري
بنديان په جېل کښې شُو جنابه
نصرالله خان لکه عقابه
نصرالله خان اوکړله توره
لاهور شو تود لکه تنُور
يو ورځ کښې مړي اوشُو شل
پنجابيان اوس غړېدل
چې په پنجاب کښې جوړ شو زور
تخت د بهټو شو را نسکور
په لالُوکهېت کښې مهاجر
دي پښتانۀ د ټولو سر
درې مياشتې وخت پرې مقرر اولګېد
بهټو پهانسي شودا خبر اولګېد
اوس د ضياء صاحب پرې پام دے
د خپلو بدو يې انجام دے
ضياء په لاس کړو حکومت
ختم شو دور د سياست
پۀ ملک کښې راغله مارشلاء
خلقو قبول کړه په صلاح
خلق خوشحاله شو ډېر زيات
شروع شو عمل د مقافات
مقدمه شوه پۀ دۀ سازه
قصوري اوکړو پرې آوازه
د غريب پلار يې وۀ وجلے
د قصوري بدل کښې تلے
جرم شو دۀ باندې ثبوت
وۀ شهادت پرې ښه مضبوط
د څلورم اپرېل چې نمر اولګېد
بهټو پهانسي شو دا خبر اولګېد
په نيمه شپه يې کار تمام دے
د خپلو بدو يې انجام دے
پۀ نیمه شپه يې کړو پهانسي
دا فېصله وه تاريخي
بل څوک به نۀ کړي داسې کار
هغه حاکم چې وي هوښيار
هغه حاکم د پاکستان
کۀ عافيت غواري د ځان
داسې به نۀ کؤي ظلمونه
خلق به نۀ ازاره وينه
کړي به د خلقو احترام
مذهب زمونږه دے اسلام
حاکم د خلقو وي خادم
وي بادشاهت به يې قائيم
اقباله غشے دې برابر اولګېد
بهټو پهانسي شو دا خبر اولګېد
ډک د عبرت نه دِ کلام دے
د خپلو بدو يې انجام دے
۱۷
عجب لرې دبدب زۂ رزو شب ستا پہ دربار کښې
ولاړ یمہ سرتورہ حال مې ګورہ لېونے شوم
عجب لرې جمال چې پہ کمال تۂ ځان سمبال کړې
حېرانې پرېشانې ستا ښائست تہ ښاپېرۍ شی
پہ زلفو د سرو جال چې راخورې لکہ د ټال کړې
خندانې شاہ خوبانې جخت ګډے پہ ملا نرۍ شی
شین خال ورځې ھلال چې نرۍ جوړې د شوال کړې
نادانې در دندانې نخښې واړہ د بدرۍ شی
طلب دې کړې عرب ثانی دې نیشتے پہ سینګار کښې
عجب لرې دبدب زۂ روزوشب ستاپہ دربار کښې
لږ ګورہ عشق د زورہ شنہ لوخړہ سپېلنے شوم
ولاړ یمہ سرتورہ حال مې ګورہ لېونے شوم
لږ پام کړہ دل ارام حالات مې نور دی لہ مودې
نظر مې پہ ځیګر کړہ پرې داغونہ دی بې شمارہ
ناکام صبر تمام شوې د دروغو دې وعدې
خطر مې شو دسر پہ ھسې رنګ یمہ بیمارہ
یو جام کړہ را انعام دخپلې خاصې مېکدې
دلبر زما ټټر لہ تندې اوسو شوم ناچارہ
قول فعل دې مذبذب نیشتے ادب ستا پہ تکرارکښې
عجب لرې دبدب زۂ روز و شب ستا پہ دربار کښې
خطا شو رانہ لورہ کری کورہ غرسنے شوم
ولاړیمہ سرتورہ حال مې ګورہ لېونے شوم
خطا شو زما وار اوکړہ تلوار دارو زما کړہ
رنځېږم نۂ رغېږم زۂ لۂ دې ګرانہ مرضہ
رخسار دې سور انار یو بو سہ پہ مینہ را کړہ
پوھېږم نۂ صبرېږم کړہ پورہ زما غرضہ
انکار مۂ کړہ دلدار راسرہ لوّظ د وفا کړہ
وېرېږم خو وئېږم واورہ دا زما عرضہ
عقرب زلفې دې جب در دې پئیلی پہ ھر تار کښ
عجب لرې دبدب زۂ روز و شب ستا پہ دربار کښې
اخستے مې دے اورہ زۂ شبکورہ وچ لرګے شوم
ولاړ یمہ سرتورہ حال مې ګورہ لیونے شوم
اخستے مې دے اور کوم انګور پہ ھر طرف
راځہ چې غاړہ غاړہ دواړہ سملو پہ پالنګ
ارمان مې نیشتے نور ما پہ دې طور کړہ مشرف
د باغ سروہ ولاړہ جُو پہ غاړہ زۂ پتنګ
انځور د زړۂ ټکور مې کړہ داخل خپل پہ صف
ایراړہ وږمہ لاړہ ستا د زلفو مې پہ څنګ
الفاظ مې مرتب لکہ کوکب پہ خپل مدار کښې
عجب لرې دبدب زۂ روز و شب ستاپہ دربار کښې
اقبالہ ډېر مې شورہ کور او کورہ ابادے شوم
ولاړیمہ سرتورہ حال مې ګورہ لېونے شوم
۱۸
یو ځل د ھغہ یار وصال دې خداے زما نصیب کړي
بیا مرم کہ پاتې کېږمہ پہ دې مې سودا نیشتے
یو ځل دھغہ یار شمہ ملګرے پہ پالنګ
د ټول عمر ګیلې بہ دخپل زړۂ کړم ورتہ وړاندې
منظور بہ چرتہ سوال شي یوہ ورځی دملنګ
تر کومہ بہ پہ حال باندې زما نصیبہ خاندې
حالات د زمانې نۂ پاتې کېږي پہ یو رنګ
خزان وھلې لختې پہ سپرلي باندې شی تاندې
بډھا بہ بیا ځلمے شمہ کہ ما ځان تہ قریب کړي
یو ځل د ھغہ یار وصال دې خداے زما نصیب کړي
د ھجر نہ دنیا کښې بلہ لویہ بلا نیشتے
بیا مرم کہ پاتې کېږمہ پہ دې مې سودا نیشتے
د ھجر پہ لمبو باندې ستي شو م سر تر پایہ
تر څو بہ رانہ ګرځې ښکلیہ یارہ دورہ دور
خوړلے مې ګوذار دے پہ ځیګر باندې بې ځایہ
دا زمکہ اسمان دي راباندې ھر وختې تنور
چې کوم زما قصور دے اشنا تۂ راتہ اوښایہ
بنګړي پہ شان لہ زړۂ دې رالہ مات کہ چورہ چور
حالات د ھغۂ دا وي چې قصاب د چا طبیب کړي
یوځل د ھغہ یار وصال دې خداے زما نصیب کړي
جفا دې ھمېشہ دہ یو ذرہ دې وفا نیشتے
بیامرم کہ پاتې کېږمہ پہ دې مې سودا نیشتے
جفا دې ھمیشہ دہ ھمیشہ کړې ظلم زور
پہ دغې نۂ پوھېږم چې اشنا لمسہ د چا دہ
پخوا خو داسې نۂ وې شۂ بدل دې ولې طور
پہ دې باندې مې پوې کړہ چې دا ستا کومہ رضا دہ
اشنا ختمول غواړې راسرہ تعلق نور
اېښودې غمازیانو دا ګېټۍ د مرګ زما دہ
ھغہ بہ چرتہ لاړ شی چې ستم پرې خپل حبیب کړي
یو ځل د ھغہ یار وصال دې خداے زما نصیب کړی
راغلے پسرلے دے خو د زړۂ مې ھوا نیشتے
بیا مرم کہ پاتې کېږمہ پہ دې سودا نیشتے
راغلے پسرلے دے بلبلان وھي نعرې
لالہ دي غواړېدلی پہ چمن او پہ مېرو
چقړې د زرکانو تاروګان وھي ګېرې
خوړونہ دي پہ موج کښې واؤرہ شور د شرشرو
کوچیانو اچولې ځاے پہ ځاے باندې دېري
دي چوړو تہ روانې یو بھیر دے د رمو
اشنا کہ دې کښې راشې نو رقیب پہ صلیب کړي
اقبالہ خوشحالی مې دې نہ بلہ سېوا نیشتے
۱۹
امریکہ ماتې باندې لاړہ
د خوشحالۍ نہ راکړہ غاړہ
ﷲ ذلیلہ مو غلیم کړو
د پښتانۂ زور یې تسلیم کړو
امریکہ راغللہ پہ زور کښې
نېټو ملکونہ وو پہ شور کښې
ماڼۍ یې ورانې کړې پخپلہ
ګوتہ یې مونږ تہ اونیولہ
پہ پاکستان یې راوست زور
ھوائی ډګر راکہ فی الفور
پہ افغانستان کوم حملہ
مشرف بائیلہ حوصلہ
بېسونہ یې ورکړۂ ولہ دواړہ
د خوشحالۍ نہ راکړہ غاړہ
پورہ طاقت صرف رجیم کړو
د پښتانۂ زور یې تسلیم کړو
شروع شوہ سختہ بمباري
د مسلمان وہ ناچاري
مخہ یې چا نیولې نۂ شوہ
د حد نہ ډیرہ زیاتہ وۂ شوہ
بې ګناہ خلق مړ شو ډیر
خځو واړو نۂ وۂ څۂ شمېر
زور لہ څۂ نیشتہ دے قانون
مات یې خپل کړي پہ مضمون
سیمہ زمونږ یې کړہ ویجاړہ
د خوشحالۍ نہ راکہ غاړہ
زمونږ یې نۂ ګناہ عظیم کړو
د پښتانۂ زور یې تسلیم کړو
طالبان ملک کښې شو خوارۂ
چا پہ ټوپک چا پہ لارۂ
جنګ یې شروع کړو پہ رو رو
ډېرہ کمي وہ د روپو
رو رو نیولو یې طاقت
پہ امریکہ بہ شي آفت
ډېرې صوبي یې کړلې لاندې
امریکې اوس شروع کړې ساندې
جنګ کړي ټپوس سرہ خراړہ
د خوشحالۍ نہ راکہ غاړہ
پاس یې څۂ دا رنګې سکیم کړو
د پښتانۂ زور یې تسلیم کړو
پہ ملک کښې جوړ شۂ حکومت
برائے نام جمہوریت
کرزے د ملک شو وړومے صدر
نۂ کمېدۂ پہ ملک کښې غدر
طالب لږیا وۂ پہ خپل کار
غوڅېدې زېلې د سرکار
کرزی پورہ کړو خپل وخت
اشرف غني یې کړو اوچت
دۂ وہ موندلې ښہ مراړہ
د خوشحالۍ نہ راکہ غاړہ
کښت یې لا ښہ زیات د افیم کړو
د پښتانۂ زور تسلیم کړو
انډیا غني لہ ورکہ لاس
ددۂ خپل وۂ مشن خاص
پہ پاکستان کښې لاس وھل
د خپل دښمن نقصان کول
د پاکستان فوځ وۂ بېدار
ټټوان شو ډېر پکښې مردار
مراد ددوي نۂ شو حاصل
جاسوسان ډېر یې ونیول
افغانستان شو ورتہ جاړہ
د خوشحالۍ نہ راکہ غاړہ
رو رو بدل یې خپل تھیم کړو
د پښتانۂ زور یې تسلیم کړو
امریکہ تنګہ شوہ لہ جنګہ
غواړي واتۂ اوس پہ ھر رنګہ
د پاکستان شوہ سلامي
ورتہ ښکارہ دہ ناکامي
طالب عمران کہ امادہ
مزکرات شو پہ دوھہ
د فوځ واتۂ یې وټاکل
دېرشم جولائی شو میعاد کل
دا پہ غنی اوشوہ پیشاړہ
د خوشحالۍ نہ راکہ غاړہ
پلار ترې نہ لاړ دے یې یتیم کړو
د پښتانۂ زور یې تسلیم کړو
غنی ویشتي بہ ډېرې لافې
وې د طالب خبرې صافې
لس ورځې او یې نۂ کړہ ټینګہ
پہ تېختہ لاړ پاتې خلۂ چینګہ
طالب پہ لاس کړو اقتدار
افغانستان شو پہ قرار
اوس دې ﷲ ورکړی ھمت
ښہ د انصاف شې حکومت
غټ غټ حالات بیان شو واړہ
د خوشحالۍ نہ راکہ غاړہ
اقبال سبب ربِ رحیم کړو
د پښتانۂ زور یې تسلیم کړو
۲۰
پسرلے شو پہ چمن کښې بھار راغے
بې لہ یارہ خلقہ ما باندې خزان دے
خوشبوي دہ پہ موسم کښې خمار راغے
اور مې بل زړۂ کښې دننہ د ھجران دے
پسرلے شو چمن اوسپړدل ګلونہ
یخہ یخہ ھوا لګی مزېدارہ
د غانټول او د ردي دي غنچکونہ
د لالہ او د نرګس مۂ کوہ شمارہ
بنفشې او د سوسن بدل رنګونہ
سمہ غرښکاري یو شان لہ سبزہ زارہ
نمېر لوے سړے یو خس کہ حیصار راغے
اباسین پہ موج چپې چپې روان دے
اباسین پہ غاړہ غاړہ زېړ غنم
وي غمے لکہ د زرو پہ ګوتۍ کښې
لکہ الوځي قطرې چې د شبنم
کہ سفر دې چرتہ راشې پہ بېړۍ کښې
لرې لارہ پہ ځنګل کښې پېچ وخم
وېرہ ډېرہ شي کمر او پہ چړۍ کښې
ناګمانہ کہ مې ښکلے دلدار راغے
ما منلي نفل ختم د قرآن دے
ما منلي د بونېر غوث لہ بہ ځمہ
د زربفتو غوړوم بہ پرې څادر
زر روپۍ بہ پہ نادارو کښې وېشمہ
کہ مرام زما پورہ شو برابر
بام د پاسہ کہ سپوږمۍ لہ اووینمہ
محرم کښې بہ پہ ما راشي اختر
دا اودۂ بخت مې لہ کومہ بېدار راغے
پېدا شوے د څو ورځو نہ امکان دے
پېدا شوے دے امکان چې یار راځي
راکوي نخښې خوبونو کښې ښارو
پہ دې خیال مې زړۂ لہ ھم قرار راځي
څۂ اثر مې پہ یار اوشو د زارو
پہ دمہ دمہ د زړۂ پرھار راځي
نۂ ډکېږي زخم یو ځل پہ دارو
لېوني اقبال لہ ځکہ اعتبار راغے
پہ قسم یې ورسرہ کړے زبان دے
۲۱
زۀ محافظ د پاکستان يمه
جنډا به يې هسکه تر قيامت لرمه
زۀ لا پرواه د سُود او زيان يمه
فقط پرواه د خپل عظمت لرمه
زۀ محافظ د خپل وطن يمه
په خپلې خاؤرې باندې سر ورکؤم
توره د پاره د دښمن يمه
دښمن له غږ په هر ډګر ورکؤم
پېدا لۀ موره زۀ تورزن يمه
چې يم ژوندے کله سنګر ورکؤم
داسې بې کچه مسلمان يمه
جذبه هر وخت د شهادت لرمه
داسې بې کچه مې جذبې دي زړۀ کښې
تاريخ زما د قربانو ډک دے
چپې د سيند مې ولولې دي زړۀ کښې
عالم مې ټول د نخښانو ډک دے
بلند وبانګ مې حوصلې دي زړۀ کښې
خېر کۀ جهان د زولنو ډک دے
تل د منزل پۀ لور روان يمه
د خپل مرام سره الفت لرمه
منزل حاصل به کړم يقين دے زما
کۀ مې په لار کښې خنډو خار راځي
د خپلې نخښې تعين دے زما
سودا مې نشته دے کۀ دار راځي
خوب د جنت په شان حُسين دے زما
کرکه دوزخ مې بېسيار راځي
داعي د امن د امان يمه
جنګ وجدال نه سخت نفرت لرمه
داعي د امن يمه زۀ جهان کښې
دا کمزوري دې څوک زما نۀ بولي
د ګلو کر غواړمه زۀ بوستان کښې
يمه بلبل په زاغ دې ما نۀ بولي
قصيدې وائيم د وطن په شان کښې
هسې خبرې دې دنيا نۀ بولي
خادم اقبال يې په هر شان يمه
خپلې وېنا کښې صداقت لرمه
نوټ
خپلې دشاعرۍ په ابتدائي دور کښې ما ٣٨ چاربېتې ليکلې وې ځکه چې ما له د لويو سټو تر منځه ځائې جوړول وُۀ ـ خو ورستو مې ورله تيلے ورکړوځکه چې د چاربېتې موضوع په اکثريت ډؤل رومان وي ـ او تکرار زما طبعې سره سمون نۀ خوري ـ زما درئيمه برخه کۀ نۀ وي څلورمه برخه شاعرى خامخاله ماضائع شوې ده ـ شعر به په د باران په څېر وارېدۀ ـ هر شے چې ډېر شي بې قدره شي ـ اوس هم پۀ مجلسونو کښې زما چاربېته ،غزل اووائيلےشي ماسره ليک نۀ وي ـ او نه مې ياده وي ـ دا دعوهٰ نه ده حقيقت دے چې زمانه زيات کثيرالاصنا ف شاعر نۀ پخواه وۀ اونۀ اوس په نظر راځي ـ د مستقبل علم الله سره دےـ ځېنې داسې يُو نيک خدمتونه اوکارونه دي ـ چې هغه يوازې زما ذات سره تړلي دي ـ پۀ ګوته کؤمه نه څېړنکارانوله پکار ده چې وې لټَوي ـ تر کومه د چاربېتې د نومونو سوال د ے برغه ،سوارۀ ، او روانه دا هډو د چار بېتې د جوړښت درک نۀ ورکوى ـ دا نومونه مجلسيانو ورکړى دى ـ البته بګتۍ او نيمکۍ دا خاصيت لرى ـ خو هلته مونږ څخه بګتۍ او نيمکۍ د لوبو سندرو په شکل کښې موجود دى ـ ډېرې مقبول هم دى ـ زنځيرۍ د هم قافيه الفاظو لۀ کبله زنځير جوړه وى ـ دا په هر جوړښت کښې وئيلےکېدے شى ـ په دې مجموعه کښې هر قسم له چاربېته موجود ده ـ په چاربېته دې هٰغه نقاد نيوکه کوى ـ چې پخپله چاربېته ليکلے شى ـ ګنى هسې د جزياتو نه خبرېدۀ ګران دى ـ انشاءالله کتاب ته مې خيال د ے ـ چاربېتې له به مناسب نومونه ورکړے شى ـ
ګنج وومه اقباله پټ اوپټ به شمه پاتې
څوک هم خبر نۀ شو چې يې غر زمامسکن کۀ
هيڅ يو کار مې په خپل وخت باندې اونۀ کړو
وې يې کړمه خو مونځ هم رانه قضا شى
اقبال