کريم داد روښانے
قاضي عبدالحليم اثر افغاني په خپله يوه څېړنه کښې د غلط فهمۍ ښکار شوے دے،د اخون درويزه ځوے عبدالکريم ئې کريم دادا روښانے ګڼلے دے،چې وروستو ډېرو محقيقنو د هغۀ په پل پل اېښے دے،کريم داد جدا کس دے چې د بايزيد انصاري عقيدت مند او پيروکار دے،چې په شمس آباد ۱۰۷۹ه کښې پيدا شوے دے،تعلق ئې غرغشتي قبيلې سره ؤ،او په مندڼ قبيله کښې پاتې کېدۀ،د سير وسياحت ډېر زيات شوقين ؤ،د هندوستان ګوټ ګوټ ئې کتلے ؤ،يو فقير منش او محذوب سړے ؤ، اخون درويزه لۀ ئې عقائد خوښ نۀ وو،په ملحد او زنديق ئې بللے دے،صاحب دېوان او د خوږې وېنا څختن دے،دېوان ئې د پښتو اکېډيمۍ پېښور په وساطت چهاپ شوے دے،چې ديپاچه ئې خيال بخاري ليکلي ده،هغۀ هم د عبدالکريم او د کريم داد تر مېنځه د بيلتون کرښه راښکلې ده،دا غزل ئې خلق د عبدالکريم ګڼي،عبدالکريم الف نامې ليکلي دي او په مخزن کښې ئې اضافې کړي دي۔
غزل دے
نۀ ناحق نۀ بېهوده په دنيا راغلم
د شرين اشنا په مينه پروا راغلم
په ازل مې کل مقصود د يار ديدن ؤ
په ديدن پسې ئې مست و شيدا راغلم
نام وننګ مې د ناموس په عالم پرېښود
د جمال په ننداره ئې تنها راغلم
خراب زړۀ مې په ديدن پسې حکوينه
لکه رام په محبت د سيتا راغلم
زۀ وامق وم بې عذرا به قرار نۀ شي
يا مجنون چې په ديدن د ليلیٰ راغلم
د اشنا فراق مې روغ زړګے رنځور کړو
خسته دل يم په اميد د دوا راغلم
په اول مې سر پکار ؤ د عدمه
په وجود د محبت په ندا راغلم
ډېر اميد کړمه لۀ بخته کريم داده
چې دا هسې برابر د اشنا راغلم
کريم داد لکه د نورو روښاني شاعرانو په شان د وحدت الوجود قائل ؤ،او د کلام نه یې توحيد او عرفان ښکاره دي۔
د وحدت ونه يوه ده يو ئې اصل
په کثرت باندې خوره شوه په څو ښاخه
جز وکل د بل ذات څۀ جدا نۀ دي
چې ليدۀ ني ګهي جمع ګهي بيل کړم
د معشوق په نظر ګوري د محبوب د مخ جمال دے
تورې زلفې ئې خورې کړې په سپين مخ ئي اېښے خال دے
ګهې سروه د چمن شي کۀ طوطي شرين مقال دے
کۀ بلبل خوش الحان شي بيا جنبش ئې په خپل حال دے
تورې سترګې ئې مکحولې هم ئې قد په اعتدال دے
بيا عجب ئې کږې وروزې چې تشبیه ئې په هلال دے