ډاکټر اعظم
د ډاکټر اعظم د پلار نوم حېدرزمان دی – په قام ممنزی دچارسدې په رځړو نومې کلي کښې په کال۱۹۴۱ءکښې پېدا شوی دی – پي اېچ ډي یې د پېښور یونیورسټۍنه په پښتو ادب کښې د کردار نګارۍپه موضوع اوکړه – ډاکټر اعظم یو شاعر،محقق او ډرامه نګاردی – د ډاکټر اعظم تحقیق په افسانه او په رحمان بابا دی – ډرامه په پښتو او اردو دواړو ژبو کښې لیکي – په دې شعبه کښې یې ښه نوم پېدا کړی دی – ډېرې ډرامې یې پي ټي وي نه نشر شوې او مشهورې شوې دي – شاعرۍ کښې نظم او غزل دواړه لیکي او دواړو باندې یو شان عبور لري – غزل کښې یې رومان غالب دی خوتت تت عکسونه د معاشي او معاشرتي بې انصافو پکښې هم په نظر راځي – په غزل یې غمګین غوندې فضا خوره وي – لهجه یې خوږه او پسته ده- فن باند ې چرته هم کمپرومائز نه کوي – د ګلبڼ داپرېل اوجون کال۱۹۹۸ءګڼه کښې دډاکټراعظم سره یو مرکه چاپ ده – په هغې کښې ډاکټر اعظم دخپل د ژوند په ډېرو اړخونو باندې رڼا اچولې ده – هغه د سکول په زمانه کښې مزاحیه شعرونه وئیل خو باقاعده د شعر تحریک هغه د مفلس دراني نه موندلی وهٔ – مفلس دراني ته چې اعظم صېب وړومبی شعر اؤرولی وهٔ
ای پتنګه ته دومره ښائسته شمعې ته مه وایه
سترګې دې ښائسته دي چې ښائسته دې پرې لیدلې دي
په مرکه کښې دیو سوال په جواب کښې اعظم صېب اووئیل چې هغه به اولسي ادبي جرګه ته تلو راتلو - د کاکا صنوبر حسېن اؤ د حمزه بابا اثرات د دۂ په غزل باندې لیدی شي – په شېخ ،شراب ، پښتونيت وغېره د غزل موضوعات وو -
لکه دا شعرونه
مونږ د حورو قیصې خلاصې کړې په جام کښې
شېخ دې پروت وي په حلال او په حرام کښې
د واعظ د راتلو غږ دی مېخانې ته
پېمانې یې کړې صفا په احترام کښې
د اعظم صېب غزل کښې تصوف څرک نه شي موندی خو دا یو شعر زما له نظره تېروتی دی -
دومره شته شوې چې زما هستي دې نشت کړه
داسې نشت شوې چې زه درباندې شته شوم
زما د خوښې شاعر علي خان اؤ ډاکټر اعظم د یوې خاؤرې د هشنغر دي د عليخان حق ؤ چې ډاکټر
اعظم یاد کړی وی – دا شعرونه یې د نه هېرول دي
مشک مې ونوستل د زلفو سوداګر یم
یو رسوا د علي خان د هشنغر یم
چې سحر ماښام مې سترګې په چپو دي
تېروتلی د جیندي په مازیګر یم
ډاکټر اعظم دغزل دیو جدارنګ په جوړولوکښې خونه دی کامیاب شوی خو نرمه لهجه، سنجیدګي
متانت،اؤ احتیاط د هغه د غزل نخښې نخښانې دي-داخلیت د غزل خوبی دہ ۔ د ډاکټر اعظم غزل د داخلیت مثال دے ۔ خارج تہ یې ډېر کم نظر کړے دے ۔ غزل
هم د ځان هم د جانان هم د جهان دی
هغه غم چې مې په سر چې مې د ځان دی
په یوه وږمه ټوکېږم هم ډوړېږم
هیڅ پوې نه شوم ژوند بهار دی که خزان دی
په کوم لوري چې خوزېږم زلزلې شي
پروت مې زړه کښې یو درد اتش فشان دی
په حدونو د نظر کښې نه ګېرېږي
دا زړګی مې ستا مکان دی لا مکان دی
جالې سوې ګلشن لوټ خونې تالا دي
خو نظر په مونږ لا اوس هم د اسمان دی
غزل
چې پکښې ورکه ده د حسن پلوشه ملګرو
پرته په لاره د سحر ده هغه شپه ملګرو
نه صراحي شته،نه ساقي نه پېمانه ملګرو
خپله سودا مې ګرځوي نشه نشه ملګرو
د یار محفل کښې ناسته چاته یادېده ملګرو
ما وې شیپه وه تاسو وائې زمانه ملګرو
دهغه مخ په ننداره باندې خوئېږي نظر
زه خو ولاړ یم د خپل ځان په تماشه ملګرو
اوښکې که اوچې شوې نو وینې مو سېزلې د زړه
بله ساتلې مو د مینې ده ډیوه ملګرو
هله بیا وایه چې تاؤده نه وه د زړونو وینه
که سور شفق نه شو له تاؤه نه لمبه ملګرو
تللي په هر لوري که تلې دمنزل لارې دي
څښل دي پیاله دژوند ترخه ده خوږه ملګرو