انديش شمس القمر
نوم شمس القمر کلے مايار مردان تاريخ پيدائش ۱۹۳۴ء پيشه ميډيکل سټور
انديش د مردان د غزل دوئيم نمائنده شاعر دے ،انديش د راهي صېب نه په عمر کشر دے۔د مردان د غزل بنياد راهي صېب اېښے دے هغه دعویٰ ګیر هم دے خو انديش چرته هم دا دعویٰ نۀ ده کړې په دواړو کښې دا فرق دے چې راهي صېب د نورو ژبو الفاظ په خپل غزل کښې په ازاد مټ استعمالوي او انديش لۀ دې نه اجتناب کوي،او خپلې ژبې پسې لیت لګولے ګرځي او داسې الفاظ لکه ګوګوشتو ،دندر ،ایراړه هر څو کۀ داسې الفاظ زمونږ د ژبې الفاظ دي په مونږ ښۀ لګي خو د غزل په نازک وجود باندې بار دي۔لکه
مينه اوس د خيتي ګوګوشتو نۀ دے
ځان په پته پوهه کړه د بازار ګورے
ځاۓ په ځاۓ د جدت پيدا کولو په خاطر موټر کمپيوټر الفاظ استعمال کړي دي،دې سره غزل د
عواميت تر درجې راکوز شي او غزل عوامي صنف نۀ دے،ادب عاليه دے،په شعر کښې ئې درنۀ ترکيبات هم په نظر راځي،په غزل کښې غم دوران ،قاميت او پښتون ولۍ باندې زيات زور دے،دا احساس ورته پخپله هم موجود دے چې په غزل کښې ئې خواږۀ لږ کم شوي دي،او پخپله وائي۔
تۀڅۀ وائي چل به د وئېلو د غزل نۀ راځي
نو ګني ماله به خبرې خوږاؤل نۀ راځي
د انديش په غزل کښې داسې نقاط موجود وي چې پرې سړے ورسي شعر ئې ډېر خوند پيدا کړي،انديش ځان له يو منفرد رنګ پيدا کړے دی،کله چې هغه داسې غزل سرا شي د تغزل معراج ته ورسي
زۀ تلخايه د ژوند څښکمه شاعري هم کوم
زۀ د شعور د تږې سيمي ابياري هم کوم
څومره نازک ،څۀ بې غرضه محبت کومه
چې د ازغو زړونه ساتم د ګل ياري هم کوم
زړۀ کۀ مې ډېره لمن راښکله د ياره په طرف
زۀ د حالاتو پښتو بوتلم د روزګار په طرف
زۀ د ژوندون د لارې هاغه سر ته ؤرسېدم
تۀ چرته پاتې شوې اشنا زۀ چرته ؤرسېدم
لکه فرهاد د خپل ارمان نهر کښې ډوب راغلمه
دا وفا تږي ميري دا دې غر ته ؤرسېدم
خدايه دا د چا د مينې په مسلک يم
چې د ګل په ګذار مرم په تبر نۀ
لۀ دې اشعارونه زما دا وېنا ده جوتيږي چې هر موضوع په هر رنګ کښې تغزل پيدا کېدے شي،خو تغزل مسلسل په ګرفت کښې ساتل ګران کار دے، دا کۀ د غزل هر څومره لوۓ شاعر وي،ځاۓ په ځاۓ ترې خپل لمن خلاصه کړي،د انديش نه مخکښې په پښتو غزل کښې دا رنګ موجود نۀ ؤ،هغه د دې رنګ باني دے مرحوم محمد اقبال اقبال لۀ دا خدشات ؤ کۀ انديش خپله شاعري چهاپ نه کړه صبا به خپلې شاعرۍ ته خپله نۀ شي وئېلے ،خو د اقبال صېب نه دا خبره ولې هېره وه چې د تحقيق ډېر اوږدۀ لاسونه دي ،او بيا د نظر خاوندان د اصل او د نقل فرق کولے شي،په ۲۰۱۴ء کښې چې کله انديش صېب باندې ډيوه رېډيو پروګرامونه کول د انديش صېب د شاعرۍ يوه کومه مجموعه چهاپ نۀ وه،کله هم چې د پښتو د غزل ذکر کېدۀ د غزل دا منفرد او د خپل د رنګ باني شاعر په يادولے شي،او ذکرنه بغير به ئې د پښتو د غزل تاريخ نيمګړے وي۔
غزل
تۀ څۀ وائې چل به د وئېلو د غزل نۀ راځي
نو ګني ماله به خبرې خوږؤل نۀراځي
اوس مې په خله کښې د دې وخت د محبت ژبه ده
ما له د ځانه سره ياره ګونېدل نۀ راځي
چې ستا وعده خپل انتظار په يو تار ؤتړمه
ما له په مينه کښې هيڅ چل د دغه ول نۀ راځي
هغه وخت لاړلو چې هر سړے د مينې غل ؤ
اوس مينه غله ده په دې لورې باندې غل نۀ راځي
جانان پوهېږي چې د مينې د ډګر په جنګ کښې
وار د مئين د اخيستلو د بدل نۀ راځي
خداۓ خبر څۀ شوه د ګل دشتې د سپرلو شهزادګۍ
اوس ئې وږمه چرته ايراړه د اوربل نۀ راځي
ټوله شپه لور په لور کاسه د نظر ؤګرځوم
زړۀ ته مې يو خيال ستا د ياد د غمه بل نۀ راځي
زۀ کۀ مجنون شومه خو بخت به د مجنون راکړي څوک
روان يم ځمه چرته مخې له ځنګل نۀ راځي
غزل
دا تږي د خېبر دا پښتانہ محبتونہ
پہ کرکہ بہ سپک نہ کړي درانہ محبتونہ
دي زړہ کښې د ایراړې جذبې بې لورہ لوظونہ
دې دشتہ کښې زما ستا شپانہ محبتونہ
څہ ستا د نظر مینہ څہ زما د زړہ اخلاص
د دړد پہ یو تالي مېلمانہ محبتونہ
مہ مہ اخلہ د یتیمو ہواګانو ازارونہ
ازاد کہ د مکان د زندانہ محبتونہ
زہ غواړم ای د یارد یاد دریاب دریاب نظرہ
پہ جام کښې د وختونو راستانہ محبتونہ
دا ستا دیاد د دشتې دہوا پہ نیلي سور
دي نہ شي وړې نا دژوندانہ محبتونہ
زړہ زړہ تہ دېوالونہ نظر نظر تہ شپول
بس سم لکہ چې دوہ لېوني یو بل پورې خاندي
دا دور دا تار تار ګرېوانہ محبتونہ
اندېشہ ای د مینې د رنګونو بنجاري
ور واړوہ پہ پہ غرہ د بېلتانہ محبتونہ