رحمت الله درد
د رحمت الله درد د پلار نوم نظام خان علاقه لکي مروت کلے ستي خيل پيشه درس وتدريس ،د دوه کتابونو څختن دے غزل او درد غزل په ۲۰۰۱ء کښي چهاپ شوې دے،او درد په ۲۰۰۵ کښې چهاپ دے۔
د ښۀ شعر په حقله ملټن او د حالي وېنا په خپل ځاۓ خو زۀ وائيم چې شعر هغه دے چې يو د شعر د باريکيو نه خبر سړے ورته ؤګوري چې په دې کښې نور ښۀ کېدلو ځاۓ نۀ شتے خپل حد ته ؤرسېد،د رحمت الله درد په شاعرۍ کښې بلها داسې اشعار موجود دي ،هغه د غزل شاعر دے او غزل ليکل اسان کار نۀ دے خو درد په دې ګران کار باندې قابو راوستے دے۔
درد د اردو پروفيسر دے، طالب علمانو ته اردو لولوي، مير ،غالب، اقبال فيض ټول ئې لوسته دي خو خپل د عصر ځېني پښتنو شاعرانو په شان د اردو ژبې الفاظ په خپل غزل کښې نۀ استعمالوي او خپل غزل ئې سوچه پښتون کړے دے تردې چې د مروتو د لهجې ځېني الفاظ یې د غزل زینت جوړ کړي دي۔ خوخيال یې لږ بدل دے غزل يو نرم و نازک صنف دے دا دځنګلي شډلو او ستغو سپورو الفاظو متعمل کيږي نه، په کلاسيکي دور کښې د پښتو ژبې شاعرانو خپل غزل د فارسۍ په الفاظو باندې مزين کړے دے او اوسني دغه کار د اردو ژبې نه اخلي ،خو داسې هم نۀ چې سړے سوچ واخلي چې دا غزل د پښتو دے کۀ د اردو د غزل د مزاج خبر شاعران په دې باندې پوهه شي چې دلته کوم لفظ موزون دے۔
درد ډېر شوخ غزل ليکي د محبوبې زلفې،سترګې، بانۀ، شونډې،رخسارونه،ټول د غزل شاعرانو د خوښې موضوع ده،خو درد لۀ دې نه وړاندې ورپسې تېرېږي،خو بې حيائي ترحده نه لږ لږ چېړ کوي چې په سړي باندې ښۀ لګي،
درد روماني غزل ليکي خو مېنځ تر مېنځه په هغۀ باندې د قام پرستۍ،اخلاقياتو،پښتون ولۍ،انصاف پسندۍ د معاشرې چکېدلې طبقې سره د همدردي دوره پرېوځي،او خپل غزل له برګ چپر کړي،ګني دا داسې موضوعات نۀ دي چې د غزل نه اشنا شاعر پکښې تغزل پید ا نه کړي -
د سهل ممتع تکرار مې لۀ ډېرو خلقو نه او رېدے دے،خو هر ساده شعر سهل ممتنع نۀ وي سهل ممتنع هغه شعر دے چې په ظاهره خو ساده وي خو شا ته ئې يو لچهيداره تشريح پراته وي د درد ځېني داسې اشعار د هغۀ د کلام زينت دي - مثال په ټوګه دا شعر ئې ؤګورۍ
څوک ئې ؤليدله درده
د ګلاب په مخ خولې دي
په مخ خولي ده محاوره ده مطلب ئې دا دے دا خوله په سړي هله راځي چې سړے شرمنده شي يا ويريږي دلته دواړه خبرې کېدے شي،چې ګلاب کله د شاعر محبوبه ؤليده نو د هغې ډېر ښائست نه شرمنده شو،يا ويرېد ځکه ګلاب په ټولو ګلونو کښې ښائسته دے د درد د محبوبې په لیدو ئې ويره پيدا شوه چې د ښائست اولنے مقام ئې د لاسه خو ئيدے شي ځکه چې د شاعر محبوبه د هغۀ نه زياته ښائسته ده۔
درد د ژوند او د ښکلا شاعر دے يو څو اشعار ئې ؤګورئ زما د وېنا پشتي به ؤکړي
چې وعده ؤکړي هندکۍ غوندې په شا شي
چې انکار ؤکړي نو کلکه پښتنه شي
د عاشقانو سادګۍ ته ګوره
لۀ پستو شونډو کلک لوظونه غواړي
په سرو سرو شونډو سرۀ سرخي لګولې
په سرو لمبو کښې سرۀ ګلونه کري
د درد دې شاعرې ته چې ؤکتے شي داسې محسوس کيږي لکه د کالج د يو ځوان هلک شاعري ده،خو داسې نۀ ده د هغۀ په شاعرۍ کښې د قام ،وطن،د نړۍ د درست مسلمان او د انسان د دړد څړېکې موجود دي۔
او په غزل کښې د جدا رنګ په پيدا کؤلو کښې کامياب ښکاري،د هغۀ غزل د وخت اواز دے څنګه هغه د شطرنج لوبغاړے دے په غزل کښې ئې هم د شطرنج په شان چالونه چلولي دي،خپل د اکي يواځې ځوي د مرګ د غم سیورے ئې په خپل غزل نۀ دے کړے
غزل
په چا کرم په چا جفا نۀ کوي څۀبه کوي
ښکلي چې آ نۀ کوي دا نۀ کوي څۀ به کوي
د اوښکو څاڅکي ئې ګلرنګ شول د بڼو په څوکو
اوس دې سلګۍ هم برملا نۀ کوي څۀ به کوي
چا چې د ژوند هره خوشي ټړلې تا سره ده
هغه دې تا سره وفا نۀ کوي څۀ به کوي
د پسرلي تازه هوا دې غوټۍ نۀ تخنوي
او يا دې ګل ورته خندا نۀ کوي څۀ به کوي
د محبت د بڼ هوا چې خوشګواره شوله
د زړۀ طوطي مې دې هوا نۀ کوي څۀ به کوي
درد دې شاعر کړو زمانې ته دې ور ؤپېژندو
لاليه تاته به دُعا نۀ کوي څۀ به کوي
غزل
د شپې په ضد مو تل د ستورو همکاري کړې ده
مونږ شاعرانو په ظلمت کښې روشنائي کړې ده
زما هم حق دے چې دمه شمه د ګل په سيوري
ما په خزان کښې هم د ګلو ابياري کړې ده
زۀ کۀ غزل ليکم د ژوند په حواله ئې ليکم
خداۓ ګواه دے ما رښتنې شاعري کړې ده
لۀ ما به هم غواړي لا نور د ژوند د ورځو حساب
ما چې د نن غوندې په دور کښې زندګي کړې ده
پښتون کۀ توره شړنګولې ده د ژوند په محاذ
زما قلم ئې هم په نره ګواهي کړې ده
د قناعت په تخت مکين د غنې سيورے په سر
مونږ فقيرانو په هر حال کښې باچائي کړې ده
د شهادت منظر نامه مو رنګين کړي درده
مونږ د مقتل په دېوالونو ګل کاري کړي ده
(د دې غزل او الفاظ د بټګرام د سيمې يو زوړ غل مات رامات کړي او غزل ئې ليکلے دے)