کامګار خان خټک
پکار خو دا وه چې د خوشحال بابا د مکتب د ټولو شاعرانو ذکر مخکښې شوے وے،بيا د رحمان بابا او په اخره کښې د حميد بابا سبک شاعران راوستي شوې وے،خو ډيوه ريډيو دا ترتيب نۀ دے ساتلے ۔په کوم ترتيب باندې چې پروګرام نشر شوے دے،زۀ هم په هاغه ترتيب باندې راغلے يم۔
د کامګار تش نوم او درې غزلې په پښتانۀ شعراء کښې ورکړے شوي دي،خو تسنيم الحق کاکاخېل د کامګار ديوان خپلې دیباچې سره خور کړے دے او سبک هندي د استاد پټکے د کامګار خان په سر تړي،خو د اوسني تحقيق مطابق د حميد بابا او د کامګار خان عمرونو کښې ډېر لږ فرق دے،حميد بابا به د کامګار نه د لسو نه واخله تر پېنځلس کالونو پورې به مشر وي،خو نور محقيقين د کامګار د شعر د ثبوت په توګه وړاندې کوي چې حميد بابا د دې اسلوب مشر دے،د کامګار شعر دے
چرې نۀ چې باد خبر عبدالحميد کا
چې کامګار غزل د ستا په مضمون ؤ وې
خو کومه کليه چې تسنيم الحق کاکاخېل ويستلې ده ،چې مشري ئې په مشرۍ ده نو بيا مونږ څخه يو بل سړے په پښتو ادب کښې موجود دے چې هغه په عمر د رحمان بابا،عبدالحميد بابا او د کامګار درې واړو نه مشر دے ،د هغۀ په ديوان کښې رحمان بابا اسلوب ،د حميد بابا او د علي خان رنګ د اول نه موندے کيږي هغه دے حسين ملک پوري - چې کله حسين باندې پروګرام کېدۀ دا تفصيل به ورکوم۔
د کامګار د نامدار خان ځوۓ د اشرف خان هجري نمسے او د خوشحال بابا کړوسے دے۔
کله چې مونږ د سبک هندي استادانو ،شاعرانو کلام ته ګورو مونږ ته څۀ داسې نقشه په مخه راځي،حسين يو قادر الکلام شاعر دے،لوړ تخيل نازک خيالي سره ئې رحجان اجماعيت دے،د حميد بابا په شاعرۍ کښې نازک خيالۍ سره درد او سوز ډېر دے،د کامګار وېنا کښې نازک خيالۍ سره سلاست او رواني ډېره ده،په پښتو کښې چي کوم سبک حسين اېښے دے د هغۀ معراج کاظم خان شيدا دے د نازک خيالي ،لوړ تخيل ،علويت ،ابهام،مضامينو ګراني کوم چې د سبک هندي خاصه ده،په کاظم خان شيدا کښې موندے کيږي۔علي خان خپلې شاعرۍ له پاره خام مواد د خپلې خاورې او دود دستور نه اخيستي دي،خو په دې کښې اوليت حسين ته حاصل دے،د حسين د هزارې په غرونو کښې پيدا شوے او شاعري ئې کړې ده،رحمان بابا ،عبدالقادر خان، او حيمد بابا د هغۀ شاعرۍ نه خبر ؤ،خو ورستو حميد بابا د نازک خيالي امام ګڼلے شوے دے،حميد بابا ډېر هوښيار شاعر ؤ،هغۀ کۀ د شاه ګدا نيرنګ عشق وغيره ترجمه کړې دي،يا ئې په غزل کښې ئې د چا تخّيل خپل کړے دے ښکاره کړے نۀ دے،هغۀ د سترګو نه هاغه وخت دا خبره پناه وه چې يو داسې وخت به راشي چې پۍ پې اوبۀ اوبۀ به شي ۔د ډاکټر پرويز مهجور صېب اوئيل حميدبابا چې په شاعرۍ کښې د بيا بيا ساده انشاء ذکر کوي،دۀ سره ويره وه چې څوک لۀ دۀ نه به دغه اسلوب کښې مخ په وړاندې ځي او هغه ؤشوه،کاظم خان شيدا حميد بابا وروستو پرېښودو او پښتو کښې د سبک هندي معراج ؤګرځېدۀ۔
د کامګار تاريخ پيدائش تسنيم الحق کاکاخيل په ديوان کښې ورکړے دے چې غلط دے د ډاکټر راج ولي شاه خټک په ادبي تحريکونو کښې په صفحه نمبر ۲۸۳ باندې داسې ليکي د نامدار خان تاريخ پيدائش ۱۰۷۹ه دے نو د کامګار خان تاريخ پيدائش ۱۰۸۰ه ټاکل صفا غلطه ده،نامدار خان کۀ د ۱۷ کالو په عمر کښې وادۀ کړے وي نو د کامګار پيدائش نېټه ۱۰۹۰ه خوا ؤ شا به وي ۔کامګار په غزل کښې د حميد بابا نازک خيالي،عبدالقادر درداو د اشرف خان هجري سوز په شريکه ليدۀ کيږي۔
چرې نه چې باد خبر عبدالحميد کا
چې کامګار غزل دا ستا په مضمون ؤ وې
په دې قافيه او رديف باندې د حميد بابا په ديوان کښې غزل نۀ موندے کيږي،کامګار ته چې د حميد بابا د کوم شعر نه تحريک شوے ؤ،هغه شعر دے
کۀ مې نۀ وے لېونتوب رهبري کړے
افلاطون غوندې به مړ ومه ګمراه
ديوان عبدالحميد بابا
د کامګار د غزل مطلع ده
لکه درس د عشق بې عقله مجنون ؤ وې
په داشان کله لقمان افلاطون ؤ وې
د حميد بابا غزل دے چې مطلع ده
کۀ يو ځل شم مخامخ د يار لۀ مخه
نور به نۀ کا رقيبان راباندې زحه
هم په دغه زمکه کامګار داسې غزل سرا دے
چې جدا يم د دلبر لۀ ښکلي مخه
په هوا د غم په باد یم لکه پخه
کۀ مې سر په عشق کښې ځي پروا دار نۀ يم
زهېرېږم د غماز سړي په رخه
مخ دې تور په دواړه کونه شه رقيبه
چې وي وکړه د کامګار په وصال رحه
غزل
نه به څوک لۀ ناچارۍ نه وطن پرېږدي
نه به روح هرګز په خوښه بدن پرېږدي
کۀ ستا مخ يو ځلې ؤ ويني په سترګو
بت پرست به نور سجود و درشن پرېږدي
د خوبانو د مخ هسي شان جذبه ده
چي سیماب یې په طلب کښی وطن پرېږدي
په خاطر به مـــې بېغمه قـــراري شـي
کــــۀ مـې سترګې د خوبانو دیــدن پريږدي
د يـــوســف غونــدې بــه څو ځنــې بیـرون کا
کۀ د زنې چاه د زلفو رسن پرېږدي
کۀ یې ؤليدې سرې شونډې جوهريانو
په ياقوت پسې به تله د يمن پرېږدي
کۀ دلبر په دا ښائست لاړ شي چمن ته
د خوبۍ دعویٰ بہ ګل د چمن پرېږدي
د قيامت په شور و شر کښې ګمان مۀ کړ
چې کامګار به دې د لاسه لمن پرېږدي
د غزل د مطلعې نه داسې برېښې چې کامګار په دوبيانو کښې چې عمر تېره ؤ،د هغې سبب ناچاري نۀ وه،څۀ نور وه هغه د نامدار خان او افضل خان تر مېنځه د سردارۍ کشاله وه يا نور څۀ؟ زمکہ د حسېن دہ
د کامګار په کلام کښې عشق،حسن ،اجتماعي تصوفي اشعار په نظر راځي۔دکامګار خاصيت سلاست اؤ رواني ده